Καθαρή πόλη και τάξη

«Στο διάολο, σπίτια σας. Να περπατάω στην Αθήνα, να πηγαίνω σε σοβαρό ραντεβού και να βλέπω την κουρελαρία. Έλα να τελειώνουμε, να ξεβρομίσει ο τόπος». Αυτά εξέμεσε από μικροφώνου ο ραδιοπαραγωγός Μ. Τσαουσόπουλος εναντίον των Σύριων προσφύγων στην Πλατεία Συντάγματος. Διόλου αμελητέα η ιδιωτική ρατσιστική αμβλύνοια, όταν εκπέμπεται δημόσια. Πιο κόσμιοι ορισμένοι εκπρόσωποι του πολιτικού προσωπικού, εστίασαν επίσης στη δημόσια εικόνα της πόλης. Ο Θ. Πλεύρης ζήτησε «να μεταφέρει τους Σύριους πρόσφυγες σε άλλο σημείο η Πολιτεία. Δεν χρειάζεται σε καιρό Χριστουγέννων να υπάρχει αυτή η εικόνα». Ο Αδ. Γεωργιάδης δήλωσε πως «Δεν μπορεί να ξεκινήσει η χριστουγεννιάτικη αγορά στην Αθήνα με την πλατεία Συντάγματος, την καρδιά της τουριστικής κίνησης των καταστημάτων, με την εικόνα που έχει τις τελευταίες μέρες».

Αυτή η συλλογιστική, στη χυδαία ή στην «κόσμια» εκδοχή της, βασίζεται σε ένα απλό σχήμα: οι απεργοί πείνας δεν προσιδιάζουν στην όψη μιας σύγχρονης πόλης. Χαλάνε την εικόνα της, εμποδίζουν την ομαλή λειτουργία της. Χωρίς αυτούς η πόλη είναι καθαρότερη, ωραιότερη και ομαλότερη.

Το σχήμα αυτό προϋποθέτει πολλαπλές νοητικές αφαιρέσεις. Οι Σύριοι, κατ’ αρχήν, απογυμνώνονται από κάθε ανθρώπινο γνώρισμά τους. Χάνεται η διαδρομή, το χτες. Διαγράφονται οι ιστορίες, ο πόλεμος, ο κίνδυνος, η φυγή. Έτσι μένει μόνο η σημερινή εικόνα τους: τα φτωχικά ρούχα, οι μαντίλες, οι κουβέρτες, το πανό. Μένει η ενοχλητική και ακαλαίσθητη παρουσία τους. Όσο μάλιστα αποσιωπάται ή ξεχνιέται ο λόγος της παραμονής τους στην πλατεία, τόσο γίνονται μια ανορθογραφία, μια αταξία εκεί όπου έπρεπε να υπάρχει ευταξία. Γίνονται ένας λεκές στο αστικό παρόν, ένα ξεκρέμαστο αίτημα με λάθος τρόπο, σε λάθος μέρος και λάθος χρόνο. Γίνονται κουρελαρία.

Η Πολιτεία να τους πάει αλλού, λένε οι υπέρμαχοι της αστικής ευταξίας. Δεν προτείνουν κάτι συγκεκριμένο, προσέχουν να μην αγγίζουν τις υποχρεώσεις της Πολιτείας. Μιλούν γενικά κι αόριστα. Προφανώς εννοούν να πάνε εκεί όπου δεν θα τους βλέπουμε, εκεί όπου θα διαμαρτύρονται χωρίς αντίκρισμα. Η εικόνα της πόλης νοείται καθαρή μόνο απαλλαγμένη από την αταξία της διεκδίκησης. Οι απεργοί στις συγκοινωνίες πρέπει να διαμαρτύρονται χωρίς να ταλαιπωρείται το επιβατικό κοινό, οι εμποροϋπάλληλοι χωρίς να ενοχλούνται οι καταναλωτές, οι απεργοί πείνας χωρίς να βλέπουμε τα πεινασμένα σώματα. Η καλή εικόνα της πόλης προϋποθέτει την απονεύρωση της διεκδίκησης. Θέλουμε απεργία χωρίς αναστάτωση, διαμαρτυρία χωρίς ενόχληση. Θέλουμε πόλη χωρίς κοινωνικά διακυβεύματα, πόλη που δεν χωράει τη σύγκρουση ή την τριβή. Θέλουμε πόλη καθαρή, χωρίς την αμφισημία και την απροσδιοριστία του πάσχοντος σώματος.

Οι περιοχές που αντιπροσωπεύουν κέντρα κατανάλωσης ελέγχονται κυρίως με γνώμονα την αίσθηση ασφάλειας ή προβλέψιμης έκπληξης που πρέπει να εμπνέουν στους καταναλωτές (Στ. Σταυρίδης). Η ανέμελη ευρυθμία της πόλης-Disneyland που περιμένει τους χριστουγεννιάτικους επισκέπτες πλήττεται από τους Σύριους απεργούς πείνας και όχι από τη χακί πάνοπλη στρατιωτικοποιημένη αστυνομία. Οι καταναλωτές ασφυκτιούν από την πίεση των απεργών αλλά δεν πνίγονται από το χημικό νέφος της ΕΛΑΣ. Και βέβαια, η αναγωγή της δικής μας αρρυθμίας σε παγκόσμια εξαίρεση («σε ποια άλλη δυτική πρωτεύουσα μπορεί να τα δει κανείς αυτά;», ακούμε διαρκώς) απαιτεί επιλεκτική όραση που παραβλέπει τις φλεγόμενες αμερικανικές πόλεις, τις συγκρούσεις στη Ρώμη για τα εργασιακά ή ακόμα και την 500στή(!) εβδομαδιαία καθιστική διαμαρτυρία στην πλατεία Γαλατάσεράι .

Φυσικά και δεν θέλει κανείς αυτή την εικόνα για την ιστορική πλατεία της Αθήνας. Τι σημαίνει όμως αυτό; Άλλο η ανάληψη πρωτοβουλιών από την Πολιτεία στο πλαίσιο των υποχρεώσεών της απέναντι στους πρόσφυγες πολέμου, άλλο η πάση θυσία απομάκρυνση των απεργών. Οι δυο επιλογές διαφέρουν όσο η μέρα από τη νύχτα.

Τελευταία παρατήρηση, ειδικά για τους κυρίους Γεωργιάδη και Πλεύρη. Ξαφνιάζει η πολυπραγμοσύνη τους την ώρα που θα αναμέναμε να σωπαίνουν από ντροπή. Υπηρέτησαν με κάθε τρόπο έναν αρχηγό που κατηγορείται πως θησαύρισε πουλώντας πατριωτισμό. Αναδείχτηκαν στην ηγετική ομάδα του κόμματος ενώ γύρω τους πηγαινοέρχονταν εκατομμύρια. Με τις ερωτήσεις τους για τα εξοπλιστικά ο αρχηγός τους πίεζε για τις δουλειές του. Όλα αυτά δύο τινά σημαίνουν: είτε δεν καταλάβαιναν, άρα διαθέτουν μειωμένη αντιληπτική ικανότητα, είτε καταλάβαιναν πολύ καλά. Και στις δυο περιπτώσεις, η παρουσία και ο λόγος τους χαλάνε την εικόνα της δημόσιας ζωής πολύ περισσότερο από όσο οι Σύριοι χαλάνε την εικόνα της πόλης.

Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών