Σε ποια ράτσα ανήκετε;

Είναι τουλάχιστον αφοπλιστικό να καλείσαι να απαντήσεις στο ερώτημα του τίτλου, και μάλιστα ως μάρτυρας σε δικαστήριο. Αστραπιαία σου περνάνε διάφορες σκηνές του αμερικανικού νότου ή της Νότιας Αφρικής της δεκαετίας του 1950, αναρωτιέσαι βέβαια αν άκουσες καλά, ή αν μεταμορφώθηκες ξαφνικά σε κάποιο κατοικίδιο.

Αναρωτιέσαι, στο ίδιο κλάσμα του δευτερολέπτου με ποιον τρόπο ο πρόεδρος του δικηγορικού συλλόγου Σερρών, ο ερωτών δηλαδή, προσπαθεί να βοηθήσει το Πρωτοδικείο που εξετάζει την υπόθεση, να διαπιστώσει ποια από τις «τοπικές ράτσες» (βλ. Έλληνες, Πόντιοι, Βλάχοι, Σλαβόφωνοι/Σλαβομακεδόνες, Σαρακατσάνοι, Ρομά) είναι η αυθεντικά «ντόπια», και ταυτόχρονα εάν εσύ ως μάρτυρας εντάσσεσαι αυτόματα σε μία από αυτές. Γιατί, εάν η ελληνική «ράτσα» είναι η μόνη αυθεντικά «ντόπια», η οποία ως γνωστόν έχει ρίζες στην απώτατη αρχαιότητα, τότε το σωματείο «Αδελφότητα Ντόπιων Σερραίων Κύριλλος και Μεθόδιος» δεν μπορεί να λειτουργεί νόμιμα, σύμφωνα με την ανακοπή που άσκησε η εισαγγελέας.

Οι «ράτσες», λοιπόν, του κυρίου προέδρου του Δικηγορικού Συλλόγου Σερρών (ΔΣΣ) αποτελούν κατηγορίες ταξινόμησης του συνολικού πληθυσμού των συμπολιτών του με μια άρρητη αξιολογική κλίμακα. Το επίδικο σε αυτή τη δικαστική διαδικασία, μεταξύ άλλων, ήταν ότι ο αυτοχαρακτηρισμός των μελών του σωματείου ως «ντόπιων» αφαιρεί το δικαίωμα των υπολοίπων ανθρώπων του νομού Σερρών να αποκαλούν τον εαυτό τους «ντόπιους» και τη γλώσσα τους «ντόπια».

Στη διαδικασία, αναπόφευκτα, αναδείχθηκε μια δομική αντίφαση: από τη μια πλευρά αιωρήθηκε ο ισχυρισμός ότι σλαβοφωνία δεν υπάρχει πλέον στην περιοχή, και από την άλλη, αφού οι Σλαβομακεδόνες τελικά υπάρχουν, ότι καλύτερα, αντί «ντόπια», όρος ο οποίος ανήκει ως δικαίωμα χρήσης στους ελληνόφωνους, τα μέλη του σωματείου θα έπρεπε να αποκαλούν την γλώσσα τους με συγκεκριμένο χαρακτηρισμό (δηλαδή σλαβομακεδονική, βουλγαρική ή ό,τι άλλο), αρκεί να μην στερούν από τις άλλες «ράτσες» το δικαίωμα χρήσης του όρου «ντόπιοι». Βέβαια, όσοι γνωρίζουν έστω και στο ελάχιστο την περιοχή γνωρίζουν πολύ καλά ότι ο όρος αυτό χρησιμοποιείται εδώ και αρκετές δεκαετίες κυρίως, αν όχι αποκλειστικά, από τους Σλαβόφωνους Μακεδόνες. Και ο λόγος δεν ήταν ότι επιδίωξαν ποτέ να υφαρπάξουν την αποκλειστικότητα του όρου «ντόπιος» από τις άλλες «ράτσες» του κυρίου προέδρου του ΔΣΣ, αλλά για να απαλύνουν όσο ήταν εφικτό το στίγμα και την απαξία που τους επέβαλαν κυβερνήσεις και κοινωνικός περίγυρος. Τα μέλη του συλλόγου φυλλορρόησαν, φόβος και τρομοκρατία χτύπησε, επώνυμα (με μηνύσεις) και ανώνυμα (με απειλές) στα χωριά αυτά. Υπέγραψαν ορισμένοι, λοιπόν, δηλώσεις ότι παραπλανήθηκαν από τον όρο «ντόπιος» και ότι ντόπιοι είναι μόνο η «ράτσα» των Ελλήνων.

Βέβαια, εάν άλλαζε ο όρος στον τίτλο του συλλόγου, και για παράδειγμα το «ντόπιοι» το αντικαθιστούσε το «Σλαβομακεδόνες» ή κάτι παρόμοιο, η εισαγγελέας και οι παρεμβαίνοντες θα ξαναχτυπούσαν: όπως φάνηκε και στη διαδικασία, θα πρότασσαν το ζήτημα της αντικειμενικής σχέσης τους με την Βόρεια Μακεδονία και άρα θα έθρεφαν (εκούσια ή ακούσια) τον εκείθεν αλυτρωτισμό. Άρρητη πρόταση που πλανάται στον αέρα: μην ασκείτε το δικαίωμά σας στην ίδρυση συλλόγων, και παραμείνετε στη σκοτεινή περιοχή της σιωπής, όπως κάνατε πάντα. Καλή η δημοκρατία και τα δικαιώματα αλλά και αυτά έχουν τα όρια τους (που τα ορίζουμε εμείς).

Παραλογισμός; Υποκρισία; Εμπαιγμός των θεσμών; Επιβεβαίωση πολιτικής ισχύος; Λίγο απ’ όλα και κάποια άλλα. Μια τέτοια εντύπωση διαμορφώθηκε στο κλάσμα του δευτερολέπτου κατά την ερώτηση του τίτλου, εκεί που ως μάρτυρας, κάτω από το βλέμμα της ευμεγέθους εικόνας του Ιησού, πίσω από την έδρα, ψάχνεις να δεις σε ποια «ράτσα» ανήκεις. Και αναρωτιέσαι τι γίνεται και όλα αυτά είναι ελεύθερα να ρουφάνε το αίμα της κοινής λογικής και γνώσης, του δημοκρατικού πλουραλισμού και της Ελλάδας.

Το δικαστήριο άκουσε και θα αποφανθεί σε λίγο καιρό. Ας ελπίσουμε ότι δεν θα χρειαστεί το Εφετείο Θεσσαλονίκης να βγάλει τα κάστανα από την φωτιά. Και παραπέρα, ότι δεν δούμε άλλη μια φορά το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου να διαπιστώνει μιαν ακόμα παραβίαση για το δικαίωμα στη σύσταση συλλόγου.

Το κείμενο είναι του φίλου Κωστή Τσιτσελίκη που διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας