Ανθέλληνες, πατριώτες και ακαδημαϊκή ελευθερία

Η ετήσια έκθεση του Network of Concerned Historians (σε πρόχειρη απόδοση, Δίκτυο Ανησυχούντων Ιστορικών) καταγράφει περιπτώσεις πιέσεων, διώξεων ή λογοκρισίας σε όλο τον κόσμο, ιδίως σε βάρος ιστορικών. Ενδιαφέρουσα και διδακτική η περιδιάβαση. Στη Βουλγαρία η Martina Baleva δέχτηκε επιθέσεις για την πρόθεσή της να πραγματοποιήσει συνέδριο όπου θα απομυθοποιούσε πτυχές της εθνικής αφήγησης και θα αναδείκνυε αντι-ισλαμικά στερότυπα. Μερίδα των ΜΜΕ και το ακροδεξιό κόμμα Ataka πέτυχαν τη ματαίωση του συνεδρίου και τον «εξοστρακισμό» της. Στην Τουρκία, από την εκτενή καταγραφή περιστατικών ενδεικτικά επιλέγουμε τους τέσσερις, καθηγητές και δημοσιογράφο: ζήτησαν δημόσια συγγνώμη για «την Μεγάλη Καταστροφή που υπέστησαν οι Αρμένιοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το 1915». Διαπομπεύτηκαν και κινδύνεψαν να διωχτούν. Πρωταγωνίστρια και πάλι η εθνικιστική Δεξιά.

Στην Ελλάδα τέλος, ξεχωρίζουμε την περίπτωση του Αλ. Ηρακλείδη (Πάντειο), που δέχτηκε την επίθεση της εφημερίδας Πρώτο Θέμα επειδή σε ντοκιμαντέρ εξέφρασε «αποκλίνουσα» άποψη για το ρόλο του ελληνικού στρατού στη Μικρά Ασία το 1919 και στο μάθημά του μίλησε «αιρετικά» για το όνομα της ΠΓΔΜ. Όταν η περίπτωση έφτασε στη Βουλή από τον ΛΑΟΣ, ο τότε υφυπουργός Παιδείας ως υπερ-ιστορικός αποφάνθηκε ότι οι απόψεις «στερούνται επιστημονικής εγκυρότητος και απέχουν της ιστορικής αλήθειας». Λησμόνησε ότι πρωτίστως όφειλε να υπερασπιστεί την ακαδημαϊκή ελευθερία. Μήνες αργότερα, ο Γ. Κόκκινος (Παν/μιο Αιγαίου) κατηγορήθηκε από τον ΛΑΟΣ στη Βουλή ότι «παραβιάζει το Σύνταγμα», «δεν είναι αρκετά πατριώτης» και πρέπει να απολυθεί ως «κίνδυνος για το έθνος». Αιτία οι απόψεις του για το βιβλίο Ιστορίας της Στ’ Δημοτικού.

Καθόλου καινούρια όλα αυτά. Η συνεργασία του λαϊκιστικού εθνικισμού με τον κίτρινο Τύπο. Η επιθετικότητα με το μανδύα αμυνόμενου πατριωτισμού. Η  αντιπαράθεση που δεν επιχειρείται με επιστημονικά εργαλεία αλλά μέσω προσβολής της προσωπικότητας και της επιστημονικής επάρκειας. Ο ακαδημαϊκός και κοινωνικός εξοστρακισμός. Και είναι βέβαια κοινός τόπος ότι οι εγχώριες κραυγές για «συμμετοχή σε μια βρωμερή εκστρατεία εναντίον της Ιστορίας μας» βρίσκουν τα αντίστοιχά τους στα παραληρήματα εθνικιστικού πυρετού στις υπόλοιπες βαλκανικές χώρες. Παραληρήματα αμοιβαία τροφοδοτούμενα, καθώς το ένα χέρι νίβει το άλλο. Και ενώ θαυμάζουμε το σθένος και το ανοιχτό πνεύμα εκείνων που τολμούν να αμφισβητούν την επίσημη ανάγνωση της Ιστορίας στην Τουρκία, λιθοβολούμε όσους το επιχειρούν στη χώρα μας.

Και μια τελευταία παρατήρηση: η καταγγελτική εθνική ρητορεία δεν είναι μονοπώλιο της Ακροδεξιάς. Πολλοί άλλοι ζηλεύουν τη δόξα της και στροβιλίζονται με οίστρο νεοφώτιστου όταν μπαίνουν στο χορό. Παράδειγμα ο σκηνοθέτης Ν. Κούνδουρος που κάλεσε τους φοιτητές να λιντσάρουν τον κ. Ηρακλείδη. Είναι ο ίδιος που είχε χαρακτηρίσει σε προηγούμενη έξαρση δημοκρατικού ήθους την κ. Ρεπούση «μουλάρι ξεκαπίστρωτο». Τα Βαλκάνια έχουν την τάση να παράγουν περισσότερη Ιστορία απ’ όση μπορούν να καταναλώσουν, έλεγε ο Τσόρτσιλ. Δυστυχώς για τον κ. Κούνδουρο και για εμάς, το πλεόνασμα Ιστορίας γίνεται όπλο μισαλλοδοξίας.

Δημοσιεύτηκε στα ΝΕΑ